qırmaq

qırmaq
1.
f.
1. Bərk bir şeylə vurmaqla, toxundurmaqla, yaxud yerə salmaqla parçalamaq, sındırmaq. Güzgünü qırmaq. Qabları qırmaq. – Qız . . <müəllimi> görüncə şaşırıb üzünü örtməyə tələsdikdə, səhəngini salıb qırmışdı. S. H.. Ləpələr bu pilləkənləri saxsı qab kimi vurub qırır. M. C.. Xan havalı kimi bu otaqdan o otağa qaçır, nərə çəkib yerindən qopur, rast gələn hər şeyi qırırdı. M. Rz.. // Doğramaq, bütöv bir parçanı xırda-xırda etmək. Qəndi qırmaq. Daşı qırmaq.
2. Balta və s. ilə kəsmək, doğramaq. Meşəni qırmaq. – Getdi meşə içrə odun qırmağa; Şax-budağı başladı sındırmağa. A. S.. Abbas . . meşədən odun qırıb satmaqla ana və bacısını saxlayır. S. S. A..
3. Kütləvi surətdə tələf etmək, məhv etmək, öldürmək. <Nəbi:> Uşaqlar, fürsəti əldən buraxmışıq. Bizi tamam qıracaqlar! «Qaçaq Nəbi». . . Bir şey yoxdur, amma qoyunlara bərk qızdırma düşüb, yaman qırır. C. M.. Onlar güman edirdilər ki, qarşılarına heç bir kimsə çıxmayacaq, . . bir neçə sarsaq çoban tərslik etmiş olsa, həmin saat onları qırıb minlərlə qoyunu asanlıqla sürüb aparacaqlar. M. Rz.. // Eyni mənada bəzən «qırıb tökmək», «qırıb çatmaq» və s. şəklində. Bir neçə qadın sahəni gəzərək maşının götürə bilmədiyi alaq otlarını kətmənlə qırıb tökürdü. M. İ.. İki tərəfdə əsirlərin ələ düşənini qırıb tərk etmişdilər. Ç..
4. Kəsmək, üzmək, qət etmək. Əlaqəni qırmaq. Rabitəni qırmaq. Məftili qırmaq. // Yarımçıq qoymaq, kəsmək. Kərimqulu sözünü qırıb, ara qapıdan nəvəsinin iniltisinə qulaq verdi. S. R..
5. məc. Sarsıtmaq, zəiflətmək, azaltmaq, yox etmək. Günəş havanın şaxtasını qırdı. İnadını qırmaq. Nüfuzunu qırmaq. Müqavimətini qırmaq. – Rübabəyə qarşı bütün tədbirləri pozan bir qüvvə . . <Gəldiyevin> kirdarını alır, iradəsini qırır, heç bir şey eləməyə imkan vermirdi. M. C.. Nə boran, nə qar, nə də şaxta onların möhkəm iradəsini qıra bilməz. Z. Xəlil.
6. məc. Bağlayan, məhkum edən bir şeydən xilas olmaq, azad olmaq. <Tapdıq:> Qırıb zənciri-hicranı xilas olmaq əsarətdən. C. C.. <İnsanlar> boğazlarına keçmiş fəlakət zəncirini qırıb atmağa heç bir yol və imkan tapa bilmirdilər. Ə. Abasov.
2.
bax qarmaq
1. Üst-başı toztorpaq içində qısaboylu . . iri çopur burnu qırmaq kimi əyri bir topal, yumaq kimi yumalana- yumalana içəri girdi. M. Rz..

Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti. 2009.

Игры ⚽ Поможем написать реферат

Look at other dictionaries:

  • könül — is. şair. 1. Qəlb, ürək (mənəvi mənada). Könlümün sevgili məhbubu mənim; Vətənimdir, vətənimdir, vətənim. A. S.. <Ağarəsul> . . işi yubatmayıb həmin saat könlündəki məhəbbəti qıza söylədi. . . E. Sultanov. // məc. Obrazlı təşbehlərdə,… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • sındırmaq — f. 1. Bərk bir şeyə vurmaqla, toxundurmaqla, yaxud yerə salmaqla parçalamaq, qırıb tökmək. Stəkanı yerə salıb sındırmaq. Su dolçasını sındırmaq. Güzgünü sındırmaq. – . . Birdən gülümü üzdüm, tacımı daşa vurdum, . . sındırdım. A. D.. Noldu,… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • çeynəmək — f. 1. Ağıza qoyulan bir şeyi dişlə qırmaq, əzmək, xırdalamaq, ovmaq. Ağzımda çörəyi çeynəyib bəzən; Xırdacaxırdaca yemlərdim onu. S. V.. Beşi də böyrünü yerə vermiş, yenicə bitmiş qırxbuğumludan qıraraq ağızlarına qoyur və çeynəyirdilər. Ə. Vəl …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • kəsmək — f. 1. Kəsərti vasitəsilə bütövdən bir hissə ayırmaq; bölmək, parçalamaq. Çörəyi kəsmək. Ağacın budağını kəsmək. İpi kəsmək. – <Koroğlu> durnanın telindən bir dəstə kəsib, Eyvazın papağına sancdı. «Koroğlu». Mağaza sahibi iki arşın yarım… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • qəlb — is. <ər.> 1. Ürək (adətən insanın daxili aləmi, onun hisslərinin, təəssüratının, əhvali ruhiyyəsinin simvolu, rəmzi təzahürü mənasında işlənir). Bu təsadüf onun qəlbində bir etimad oyandırdı. M. Ə. S.. Haman qız bütün səyahətçilərin qəlbini …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • ürək — is. 1. İnsanda qan dövranının, döş boşluğunun sol tərəfində yerləşən əzələli kisə şəklində mərkəzi orqanı; qəlb. Ürəyin döyünməsi. Ürək xəstəliyi. // Döşün qol tərəfində həmin orqanın üstündəki yer. Ürəyini tutmaq. – Bibixanım əlini ürəyinin… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • xətir — is. <ər.> Hörmət, ehtiram, sayğı; şan şərəf. Xətrini əziz tutmaq. Xətrini istəmək. – Xətir üçün xəstə yatmazlar. (Ata. sözü). ◊ Xətir qoymaq (saxlamaq) – hörmət eləmək, hörmətini saxlamaq; güzəşt eləmək. Xətri qalmaq – incimək, narazı… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • zəncir — is. <fars.> 1. Bir birinə keçmiş halqalardan ibarət dəmir bağ; silsilə. Saat zənciri. Lövbər zənciri. İti zəncirlə bağlamaq. – Axırda Dəmirçioğlu atasından gizli bir canlı kotan zəncirini də götürüb toqqa əvəzinə belinə bağladı. «Koroğlu».… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • avşatmax — (Qax) qəlbini sındırmaq, qırmaq. – Menin ürəgini avşatıp …   Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti

  • məngəl — (Bərdə, Göyçay, Xudat, İsmayıllı, Qusar, Oğuz, Şəki, Ucar) kol, tikan qırmaq üçün orağa oxşar xüsusi alət. – Məngəlimiz yoxdu diyənə kol qırmağa sabeyinnəri gedəcik (İsmayıllı); – Dəryaznan oççalırıx, <ot çalırıx>, məngəlnən kol (Ucar); –… …   Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”